Utangulizi
Kwa Nini Biashara ya Parachichi
Katika kipindi cha miaka ya hivi karibuni, biashara ya parachichi imekuwa gumzo kubwa nchini Tanzania. Kutoka kwa wakulima wa kawaida wa vijijini hadi kwa wawekezaji wakubwa mijini, kila mmoja ana hamu ya kufahamu jinsi ya kuingia kwenye kilimo na biashara ya parachichi.
Lakini kwa nini biashara hii imekuwa maarufu sana? Na ni kwa namna gani mtu wa kawaida anaweza kuingia kwenye sekta hii na kufaidi mamilioni?
1.1 Thamani Kubwa ya Soko la Parachichi Duniani
Parachichi ni tunda lenye thamani kubwa duniani. Mataifa mengi hasa kutoka Ulaya, Amerika na Asia, yameongeza mahitaji ya parachichi kutokana na matumizi yake kiafya na kiuchumi. Parachichi hutumika katika kutengeneza bidhaa mbalimbali kama mafuta ya kupikia, vipodozi, saladi, siagi ya asili (guacamole), na hata lishe kwa watoto.
Kwa mujibu wa ripoti za kibiashara duniani, soko la parachichi linatarajiwa kufikia thamani ya zaidi ya dola bilioni 21 ifikapo mwaka 2030. Hii ina maana kuna nafasi kubwa ya Watanzania kupata soko la kuuza bidhaa hii nje ya nchi, hasa ikiwa tutazingatia ubora, usindikaji, na mafunzo sahihi ya kilimo bora.
1.2 Tanzania Inafaa Sana kwa Kilimo cha Parachichi
Tanzania ni kati ya nchi chache barani Afrika zilizobarikiwa kuwa na ardhi nzuri, hali ya hewa yenye mvua za kutosha na joto linalofaa kwa kilimo cha parachichi. Maeneo kama Njombe, Iringa, Mbeya, Arusha, Tanga, na Kilimanjaro tayari yana mashamba makubwa ya parachichi yanayozalisha kwa ajili ya soko la nje.
Kwa wakulima wadogo, hii ni fursa ya kipekee. Unaweza kuanza na miche 20 tu kwenye ekari moja, na ndani ya miaka 2–3 ukaanza kuvuna. Mimea hii inaweza kuishi hadi miaka 25–30 na kila mti kutoa wastani wa kilo 200 kwa mwaka. Kwa bei ya sokoni, hilo ni jambo la kuvutia sana.
1.3 Faida za Biashara ya Parachichi kwa Mtu Binafsi
1. Faida kubwa kwa muda mrefu: Parachichi ni zao la kudumu, ukipanda mara moja unavuna kwa miaka mingi.
2. Soko la ndani na nje la uhakika: Soko la parachichi halina msimu maalum pekee. Wateja wanahitaji mwaka mzima.
3. Huhitaji mtaji mkubwa kuanza: Unaweza kuanza na miche michache kama una ardhi.
4. Inaweza kuunganishwa na biashara nyingine: Kama ufugaji, usindikaji, au biashara ya mbegu na dawa
1.5 Ushuhuda wa Mafanikio
Wakulima wengi wa parachichi nchini Tanzania wamebadilisha maisha yao kupitia zao hili. Mifano ya kweli ipo:
Mkulima mmoja mkoani Njombe ameweza kulipia watoto wake elimu ya chuo kikuu kupitia mapato ya parachichi.
Mwanamama mmoja Mbeya alianza na miche 30 tu ya parachichi, leo anazalisha hadi tani 20 kwa mwaka na kuuza kwa wateja wa Kenya na UAE.
Vijana wa Kilimanjaro wameanzisha kampuni ya usindikaji wa mafuta ya parachichi na sasa wanaingiza dola za kigeni kila mwezi.
SURA YA 2: AINA ZA PARACHICHI NA MAENEO YANAYOFAA KWA KILIMO CHAKE TANZANIA
Parachichi ni zao lenye aina mbalimbali ambazo hutofautiana kwa maumbile, muda wa kuiva, ladha, na uwezo wa kustahimili hali ya hewa. Ili kupata mafanikio makubwa katika biashara hii, ni muhimu kumjua aina inayofaa kwa eneo lako, soko unalolenga, na rasilimali ulizonazo.
2.1 Aina Maarufu za Parachichi Tanzania
1. Hass (Parachichi la Nyeusi)
Sifa: Tunda dogo, ngozi nyeusi na nene, linapoiva hubadilika rangi kutoka kijani kuwa nyeusi.
Soko: Linapendwa sana kimataifa, hasa katika masoko ya Ulaya, Marekani, na Mashariki ya Kati.
Faida: Lina maisha marefu baada ya kuvunwa, linavumilia usafiri wa mbali, na lina kiwango kikubwa cha mafuta.
Muda wa kuanza kuvuna: Mwaka wa 3 hadi wa 4.
Hasara: Huhitaji hali ya hewa ya baridi kiasi, hivyo si rafiki kwa maeneo yenye joto la kupitiliza.
2. Fuerte
Sifa: Tunda kubwa, laini kwa nje, ngozi yake ni kijani hata baada ya kuiva.
Soko: Linapendwa sana ndani ya Afrika Mashariki kwa matumizi ya nyumbani na mahoteli.
Faida: Huzalisha mapema, wastani wa mavuno ni mkubwa, huvutia soko la ndani.
Hasara: Linaharibika haraka baada ya kuvunwa, haliweki muda mrefu bila friji.
3. Puebla na Nabal
Sifa: Aina hizi ni za kienyeji, zinapatikana sana maeneo ya milimani kama Kilimanjaro, Arusha, na Mbeya.
Soko: Mara nyingi hutumika katika masoko ya kienyeji, lakini hazina soko kubwa kimataifa.
Faida: Huvumilia hali mbalimbali za hewa, hazihitaji matunzo mengi.
Hasara: Hazina ubora wa kibiashara wa kuuza nje ya nchi, mavuno si ya uhakika.
2.2 Mchaguzi wa Aina ya Parachichi Kulingana na Lengo
Lengo la Mkulima Aina Inayofaa
Uuzaji nje ya nchi Hass
Soko la ndani Fuerte
Matumizi ya nyumbani Puebla, Nabal
Uzalishaji wa mafuta Hass, Fuerte
Kilimo cha majaribio Puebla, Fuerte
2.3 Maeneo Yanayofaa Kulima Parachichi Nchini Tanzania
1. Njombe
Baridi, udongo wenye rutuba, mvua ya kutosha.
Mkoa huu umeibuka kuwa kinara wa parachichi ya kuuza Ulaya.
Mikoa ya Wanging’ombe, Makambako na Ludewa ina mashamba mengi.
2. Mbeya
Wilaya za Rungwe, Kyela na Tukuyu zina hali ya hewa baridi na udongo mweusi unaofaa kwa parachichi ya Hass.
Serikali na taasisi binafsi zimewekeza katika kilimo hiki kupitia vikundi vya vijana na wanawake.
3. Iringa
Maeneo ya Mufindi na Mafinga yanaongoza kwa uzalishaji wa parachichi Fuerte.
Kuna mashamba ya kati na makubwa yanayouza hadi nje ya nchi.
4. Arusha na Kilimanjaro
Licha ya kuwa na changamoto za upatikanaji wa ardhi, wakulima wadogo wameanzisha kilimo cha bustani cha parachichi kwenye maeneo ya milima.
Tunda hili linastawi vizuri maeneo ya Oldonyosambu, Karatu, na Siha.
5. Tanga
Hali ya hewa ni ya wastani; majaribio ya parachichi yanaendelea katika wilaya za Lushoto na Korogwe.
Uwekezaji wa mashamba ya kisasa unaongezeka kwa kasi.
6. Morogoro na Ruvuma
Uwekezaji mpya unaendelea maeneo haya kwa sababu ya ardhi pana, bei nafuu, na upatikanaji wa maji wa uhakika.
2.4 Mahitaji ya Msingi ya Kilimo Bora cha Parachichi
1. Hali ya Hewa
Joto: 16°C hadi 26°C ndilo linalofaa zaidi.
Upepo mkali huepukwa kwani huchafua maua na matunda.
2. Udongo
Unapaswa kuwa na rutuba, kuwa na uwezo mzuri wa kupitisha maji.
pH ya 5.5 – 6.5 ni bora zaidi.
Usichague maeneo yenye maji kusimama (lowlands zenye mashimo).
3. Maji
Ingawa parachichi linaweza kustahimili ukame, maji ya kumwagilia ni muhimu sana mwaka wa kwanza hadi wa tatu.
Drip irrigation inapendekezwa kwa matokeo bora.
4. Mwanga
Mimea inahitaji jua la kutosha kwa ukuaji na uchavushaji.
2.5 Jinsi ya Kupata Mbegu au Miche Bora
Wasiliana na taasisi za kilimo kama TARI (Tanzania Agricultural Research Institute)
Nunua kutoka kwa wauzaji waliothibitishwa na serikali
Epuka miche ya mtaani ambayo haijapandwa kisayansi au iliyopandikizwa vibaya
2.6 Tahadhari kwa Mkulima Mpya
Usikimbilie kupanda parachichi bila kujua soko unalolenga.
Epuka kutegemea mvua tu—panga mfumo wa umwagiliaji hata kama wa kienyeji.
Usiingie gharama kubwa za mashamba makubwa kabla hujajua tija. Anza kidogo.
Zingatia huduma za ugani na mafunzo kabla na baada ya kupanda.
SURA YA 3: HATUA KWA HATUA JINSI YA KUANZISHA KILIMO CHA PARACHICHI
Sasa kwa kuwa umejifunza aina za parachichi zinazofaa pamoja na maeneo bora ya kilimo, hatua inayofuata ni kuanza maandalizi ya kilimo chenye tija. Katika sura hii, tutajifunza hatua zote muhimu kuanzia maandalizi ya shamba, upandaji wa miche, hadi hatua za awali za matunzo ya zao.
3.1 Maandalizi ya Shamba
a) Uchaguzi wa Eneo
Chagua eneo lisilojaa maji.
Hakikisha lina jua la kutosha, angalau masaa 6–8 kwa siku.
Hakikisha kuna upatikanaji wa maji kwa ajili ya umwagiliaji.
b) Kusafisha Shamba
Ondoa vichaka, mawe na mizizi mikubwa.
Lima shamba au fanya harrow ili kurahisisha upandaji na mizizi kupenya.
c) Kupima Udongo
Chukua sampuli ya udongo uipeleke kwa maabara ya udongo (kama vile TARI, SUA, au mashirika binafsi).
Majibu ya maabara yatakusaidia kujua kiasi cha mbolea na virutubisho vinavyohitajika.
3.2 Maandalizi ya Mashimo
Kila mche hupandwa kwa nafasi ya mita 7 kwa mita 7 kwa aina kubwa kama Hass na Fuerte.
Chimba mashimo yenye upana wa sentimita 60 x 60 x 60.
Acha mashimo wazi kwa siku 7–10 ili kuua vimelea na kuimarisha udongo.
a) Kujaza Mashimo
Wakati wa kupanda, jaza mashimo na mchanganyiko wa:
Udongo wa juu
Samadi iliyooza vizuri (decomposed manure)
Mbolea ya minjingu au NPK kidogo kulingana na ushauri wa maabara
3.3 Kupanda Miche ya Parachichi
a) Wakati Bora wa Kupanda
Wakati bora ni mwanzoni mwa mvua (Machi–Aprili) au mwisho wa mvua (Oktoba).
Unaweza pia kupanda msimu wowote iwapo una mfumo wa umwagiliaji.
b) Jinsi ya Kupanda
1. Kata mfuko wa plastiki kwa makini bila kuharibu mzizi.
2. Weka mche katikati ya shimo.
3. Ziba kwa udongo wa juu na bonyeza taratibu.
4. Mwagilia maji ya kutosha baada ya kupanda.
c) Kinga ya Mche Baada ya Kupandwa
Tengeneza kivuli kidogo kwa matawi au neti nyepesi kwa wiki 2–4 za mwanzo.Zungushia mti mviringo wa mbao au wavu kumkinga mche dhidi ya mifugo au upepo mkali.
3.4 Umwagiliaji
Mche unahitaji maji mara mbili hadi tatu kwa wiki miezi ya mwanzo.
Baada ya miezi sita, unaweza kupunguza umwagiliaji kulingana na hali ya hewa.
Tumia matone (drip irrigation) au kumwagilia kwa ndoo kama una eneo dogo.
3.5 Palizi
Palizi ni muhimu sana katika mwaka wa kwanza ili kupunguza ushindani wa virutubisho.
Fanya palizi kila baada ya wiki 2 hadi mwezi mmoja kulingana na hali ya magugu.
Epuka kulima karibu sana na shina la parachichi — tumia mikono au jembe dogo.
3.6 Matunzo Muhimu ya Mwanzoni
a) Kupunguza Matawi (Pruning)
Kata matawi yaliyonyauka au yanayochipuka kuelekea ndani ya mche.
Usifanye pruning kubwa mwaka wa kwanza ili mche ukue haraka.
b) Kutundika Mbao au Mti kwa Mche
Kama mche unasinyaa au kuegemea upande, weka fimbo au mbao ya kusaidia mche kusimama.
3.7 Mbolea ya Awali
Tumia samadi iliyooza vizuri (decomposed manure) mara mbili kwa mwaka.
Mbolea ya viwandani (NPK 20:10:10) inapaswa kutumika kwa tahadhari, ikishauriwa na mtaalamu.
Epuka mbolea ya chumvi chumvi (urea nyingi) kwani huunguza miche midogo.
3.8 Ufuatiliaji wa Magonjwa na Wadudu
Magonjwa ya Kawaida:
a: Root rot (Phytophthora): Hushambulia mizizi na kusababisha miche kunyauka. Zingatia udongo usiosimama maji.
b: Anthracnose: Ugonjwa wa kuvu unaoshambulia matunda na majani.
C:Wadudu Wanaoshambulia:
Vidukari, viwavi, na minyoo ya mizizi.
Tumia dawa za asili kama unga wa pilipili au dawa za viwandani kwa maelekezo ya mtaalamu wa kilimo.
3.9 Kujiandaa kwa Hatua ya Kuvuna
Ingawa mche hauzai mpaka mwaka wa 2 hadi 4 kulingana na aina, matunzo ya awali ndiyo msingi wa mafanikio ya baadaye.
Wekeza muda na jitihada katika miaka ya mwanzo bila kukata tamaa.
3.10 Gharama za Awali za Kuanzisha Shamba la Parachichi (kwa Ekari Moja)
Gharama Kiasi (TZS)
Miche 80 (Hass) 320,000
Kufukua mashimo 200,000
Samadi na mbolea 150,000
Umwagiliaji wa awali 300,000
Kivuli na kinga 100,000
Palizi ya mwaka wa kwanza 250,000
Dawa za kinga 100,000
Jumla ya Makadirio 1,420,000
NB: Bei hubadilika kulingana na eneo, msimu na upatikanaji wa vifaa.
SURA YA 4: JINSI YA KUPATA AU KUZALISHA MICHE BORA YA PARACHICHI
Ili kufanikisha kilimo chenye tija, mche bora ndio msingi mkuu. Mkulima akipanda miche dhaifu au isiyo sahihi, anaweza kupoteza muda, fedha na matumaini. Katika sura hii, tutaeleza kwa kina kuhusu aina za miche, namna ya kupata miche bora, na jinsi unavyoweza kuanzisha kitalu chako cha miche ya parachichi.
4.1 Aina za Miche ya Parachichi
a) Miche ya Kupandwa Moja kwa Moja (Seedlings from Seeds)
Hii ni miche inayotokana na mbegu za parachichi moja kwa moja bila kupandikizwa.
Hasara: Huchukua muda mrefu kutoa matunda (miaka 5–7), haithibitiki ubora wake.
Faida: Ni rahisi kuzalisha lakini haina tija ya kibiashara.
b) Miche ya Kupandikizwa (Grafted Seedlings)
Mche unazalishwa kwa kuchukua mche wa mbegu za kawaida na kupandikiza chipukizi (scion) kutoka mti wa parachichi wenye tija bora (mfano Hass).
Faida:
Huzaa mapema (miaka 2–3).
Huleta matunda bora, mengi na ya kuaminika.
Ina kinga dhidi ya baadhi ya magonjwa ya mizizi.
Hii ndiyo miche inayopendekezwa kwa kilimo cha biashara.
4.2 Namna ya Kupata Miche Bora
a) Kununua kutoka Kwa Wauzaji Walioidhinishwa
Hakikisha muuzaji ana leseni au uthibitisho kutoka ofisi ya kilimo.
Kagua mche:
Urefu wa angalau futi moja.
Mizizi imeshika vizuri na si ya kuzunguka mfuko.
Hakuna dalili za magonjwa au kung’oka majani.
b) Kuagiza Moja kwa Moja kutoka Kitalu cha Serikali au Taasisi Binafsi
Mfano wa taasisi:
TARI Tengeru (Arusha)
TARI Uyole (Mbeya)
SUA – Morogoro
Asasi kama Kilimo
4.3 Jinsi ya Kuzalisha Miche ya Parachichi Mwenyewe (Gharama Nafuu na Faida Kubwa)
Kama una nia ya kudumu katika biashara hii au unataka kuingiza kipato cha ziada, unaweza kufungua kitalu cha kuzalisha miche ya parachichi.
a) Mahitaji Muhimu kwa Kitalu Kidogo (miche 1000)
Kitu Kiasi kinachohitajika
Mbegu za parachichi (kawaida) 1000
Mifuko ya kupandia (polythene bags) 1000
Udongo mchanganyiko na samadi Gunia 30–50
Mesh/neti ya kivuli (shade net) Mita 20 x 5
Wembe au kisu cha kupandikizia 1–2
Dawa za kuzuia fangasi na wadudu Kiasi kidogo
Vyombo vya umwagiliaji Ndoo, mpira wa maji, jericans
b) Hatua kwa Hatua Kuzalisha Miche
1. Kuchukua Mbegu
Tumia mbegu kutoka parachichi za kienyeji.
Safisha vizuri na ukaushe kivulini kwa siku 1–2.
2. Kuotesha Mbegu
Pandika mbegu kwenye mchanga wenye rutuba.
Mbegu huota baada ya wiki 3–5.
3. Kupandikiza
Subiri hadi mche ufikie urefu wa sentimita 40–50 na kuwa na nguvu.
Chukua chipukizi (scion) kutoka mti wa Hass au Fuerte.
Kata mche sehemu ya katikati, weka chipukizi na funga kwa plastiki nyembamba.
Funika kwa kivuli hadi chipukizi lianze kuchanua (wiki 3–4).
4. Kuhamishia kwenye Mifuko
Baada ya kufanikiwa, hamisha kwenye mifuko mikubwa.
Mwagilia kwa uangalifu mara mbili kwa wiki.
4.4 Wapi Pa Kuweka Kitalu cha Miche Mahali penye kivuli cha asili au tumia neti. Pawe karibu na chanzo cha maji.
Pawe salama dhidi ya wanyama, watoto na jua kali.
4.5 Muda wa Kuandaa Miche hadi Iwe Tayari Kupandwa Shambani
Mbegu kuota: wiki 3–5
Mche kufikia kupandikizwa: miezi 3
Kupona baada ya kupandikizwa: wiki 3–4
Mche kuwa tayari kupandwa: miezi 5–6
4.6 Gharama ya Kuanzisha Kitalu Kidogo
Kipengele Kiasi (TZS)
Mbegu 1000 80,000
Mifuko ya kupandia 120,000
Udongo, samadi, na usafirishaji 100,000
Shade neti na miundombinu 150,000
Vifaa vya kupandikiza 30,000
Kazi na uangalizi (miezi 5) 150,000
Jumla ya Makadirio 630,000
Faida: Miche 1000 unaweza kuuza kwa wastani wa TZS 1,500 hadi 2,500 kwa mche = TZS 1.5M hadi 2.5M.
4.7 Faida za Kuanzisha Kitalu cha Miche
Uhakika wa mche bora unayemudu.
Chanzo cha mapato ya ziada kwa kuuza miche kwa wakulima wengine.
Kuongeza ajira kwa vijana na wanawake katika eneo lako.
Kujijengea heshima kama mkulima wa kisasa na mbunifu.
4.8 Tahadhari Muhimu
Epuka kutumia mbegu zisizojulikana chimbuko lake.
Fuata kanuni za usafi na umwagiliaji usiozidi kupita kiasi.
Wasiliana na afisa kilimo au mtaalamu wa kupandikiza kwa mafanikio ya juu.
SURA YA 5: HUDUMA ZA KITAALAMU KWA MICHE YA PARACHICHI HADI KUZAA NA KUTOA MAVUNO BORA
Baada ya kupanda miche bora ya parachichi, mafanikio ya kilimo chako sasa yanategemea kwa kiasi kikubwa jinsi unavyohudumia mimea hiyo kuanzia mwaka wa pili hadi wa tano. Katika sura hii, tutajifunza hatua zote za kitaalamu za kuhakikisha miti yako inastawi vizuri, inazaa mapema, na inaleta faida kubwa.
5.1 Mwaka wa Pili: Mwaka wa Kujenga Msingi wa Kuzaa
a) Umwagiliaji
Endelea kumwagilia angalau mara 2 kwa wiki, hasa katika maeneo yenye ukame.
Kama una drip irrigation, hii ndiyo bora zaidi – inapunguza magonjwa ya majani na kuoza kwa matunda.
b) Mbolea na Virutubisho
Tumia samadi kila baada ya miezi 6.
Tumia mbolea ya kupandikiza (NPK 20:10:10) kidogo msimu wa mvua.
Mbolea ya maji yenye micronutrients inaweza kusaidia ukuaji wa haraka.
c) Kupunguza Matawi
Kata matawi ya ndani ili kuruhusu mwanga na hewa kupita.
Ondoa matawi yaliyokufa
5.1 Umuhimu wa Kipindi cha Ukuaji wa Mche
Kipindi cha miaka 2 hadi 5 ni cha kuandaa mazingira ya uzalishaji wa kudumu wa parachichi. Ni kipindi ambacho:
Mche huingia katika hatua ya ujana (juvenile stage).
Mizizi huenea na kuwa na nguvu. Kijiti kidogo hubadilika kuwa mti wenye tawi na matawi mengi. Mti huanza kusetisha (kuonyesha dalili za kuzaa).
Hitimisho: Ikiwa matunzo hayatafanyika ipasavyo kipindi hiki, parachichi halitazaa vizuri hata baada ya miaka mingi.
Kukomaa kwa Mti na Matunda
Miti huanza kuzaa rasmi mwaka wa 3–4.
Maua huanza mwishoni mwa masika.
Matunda huanza kuiva baada ya miezi 6–8 kutoka maua.
Dalili za parachichi kuiva:
Ngozi kubadilika rangi kidogo.
Parachichi kuwa ngumu lakini si sana.
Mti kuanza kudondosha matunda yenye afya.
SURA YA 6: SOKO LA PARACHICHI – FURSA ZA NDANI NA NJE YA NCHI
Baada ya jitihada za muda mrefu za kulima, kutunza na kuvuna parachichi, hatua inayofuata ni muhimu zaidi kwa mafanikio ya biashara hii — soko. Bila soko la uhakika na bei nzuri, mkulima hawezi kunufaika ipasavyo. Katika sura hii, tutajadili:
Masoko ya ndani na nje ya nchi
Bei za parachichi katika misimu tofauti
Vigezo vinavyotumika kupata soko la kimataifa
Jinsi ya kujipanga kuuza parachichi kwa faida kubwa
Mbinu za kupata wanunuzi wa uhakika
6.1 Soko la Ndani ya Tanzania
Tanzania ina soko kubwa la ndani la parachichi, hasa katika miji mikubwa kama:
Dar es Salaam
Arusha
Mwanza
Dodoma
Mbeya
Tanga
Zanzibar
a) Wanunuzi wa Ndani
Masoko ya jumla: Kariakoo, Sido, Machinga Complex, n.k.
Masoko ya rejareja: Masoko ya wilaya na kata.
Hoteli, migahawa na maduka ya matunda.
Wafanyabiashara wa kati (middlemen).
b) Msimu wa Parachichi Tanzania
Kawaida huanza kuvunwa kuanzia Aprili hadi Septemba.
Bei hupanda sana mwezi wa Februari–Machi (parachichi adimu sokoni).
Bei hushuka kidogo msimu wa mavuno, lakini ikiwa na ubora mzuri, mkulima bado huweza kupata faida.
6.3 Soko la Kimataifa
a) Nchi Zinazoagiza Parachichi kutoka Afrika
Uingereza (UK)
Ujerumani
Ufaransa
Uholanzi
China
India
Falme za Kiarabu (UAE)
b) Wateja Wakuu wa Parachichi Duniani
1. Uropa – zaidi ya 40% ya parachichi zote duniani huuzwa huko.
2. Asia – soko linakua sana, hasa China na India.
3. Mashariki ya Kati – wanunuzi wakubwa wa parachichi za ubora wa juu.
6.4 Vigezo vya Parachichi Kupata Soko la Kimataifa
Ili parachichi liuzwe nje ya nchi, lazima likidhi masharti yafuatayo:
Kigezo Maelezo
Ubora wa aina Inatakiwa iwe Hass au Fuerte – ndizo zinazokubalika sana.
Ukubwa wa tunda Gram 150 – 300 kwa tunda moja.
Ngozi na umbo Isiwe na michubuko, iwe na ngozi imara na rangi ya kijani iliyokomaa.
Usafi Parachichi lisafishwe, lisilo na wadudu au mabaki ya dawa.
Ufungashaji (Packaging) Maboksi ya kiwango cha kimataifa, yenye nembo, uzito unaokubalika (4kg – 10kg).
Cheti cha ubora Kutoka TFDA, TBS, au taasisi za ukaguzi wa bidhaa za kilimo.
6.5 Jinsi ya Kupata Soko la Nje – Hatua kwa Hatua
1. Jiunge na Ushirika au Kikundi
Ushirika hukuwezesha kupata zabuni kubwa.
Hupata mafunzo ya ubora na miundombinu ya pamoja.
2. Pata Vyeti Muhimu
Global GAP (Good Agricultural Practices)
Organic Certification – kwa wale wanaolenga soko la bidhaa zisizotumia kemikali.
TBS au TFDA kwa ubora wa ndani.
3. Shiriki Maonesho ya Kilimo na Biashara
NaneNane, Sabasaba, AU Agri Expo, n.k.
Hukutanisha wakulima na wanunuzi wa kimataifa.
4. Tumia Mitandao ya Kijamii
Weka picha na video za shamba lako.
Tengeneza tovuti au ukurasa wa Facebook/Instagram unaoonyesha bidhaa zako.
Tumia LinkedIn au Alibaba kutafuta wanunuzi.
5. Wasiliana na Mashirika Yanayosaidia Wakulima
TAHA (Tanzania Horticultural Association)
SAGCOT
6.6 Ufungashaji wa Parachichi kwa Ajili ya Mauzo
a) Ufungaji Bora
Maboksi ya karatasi ngumu (corrugated boxes).
Iwe na mashimo kwa ajili ya hewa.
Andika: Aina ya parachichi, nchi ya asili, uzito, jina la mkulima/ushirika.
b) Maeneo ya Kupata Maboksi
Kampuni za uchapishaji kama Skanem, Boxpack, Prime Packaging.
Unaweza pia kuagiza kutoka Kenya au Afrika Kusini.
6.7 Faida ya Kuuza Nje ya Nchi
Bei ya juu zaidi – hadi TZS 4000–7000 kwa kilo.
Malipo kwa dola au euro.
Uaminifu wa soko ukitunza ubora.
Mikataba ya kudumu kwa miaka 3–5.
Fursa ya kukuza kilimo chako kuwa cha viwango vya kimataifa.
6.8 Changamoto katika Kuingia Soko la Kimataifa
Changamoto Suluhisho
Kukosa vyeti vya ubora Tafuta ushauri TAHA au ofisa kilimo wa mkoa
Gharama ya kusafirisha Jiunge na vikundi vya wakulima kusafirisha kwa pamoja
Kukosa mawasiliano ya wanunuzi Shiriki maonesho na tafuta mitandaoni (LinkedIn, Alibaba)
Ushindani mkubwa Lenga ubora wa kipekee, zungusha msimu (toa mapema kabla ya wengine)
6.9 Ushauri kwa Mkulima Mdogo Anayetaka Kufikia Soko la Kimataifa
Anza kwa kuuza ndani ya nchi, ujenge jina.
Tumia kila msimu kujifunza zaidi kuhusu mavuno na ubora.
Fanya usafi na upakiaji vizuri hata kama ni soko la jirani.
Hakikisha una rekodi ya matumizi ya dawa, mbolea, na mavuno.
Shirikiana na wenzako kuunda kikundi kinacholenga nje ya nchi.
